आज इस आर्टिकल में हम आपको हरियाणा राज्य में हिन्दी उपन्यासकार, साहित्यकार एवं साहित्य अकादमी पुरस्कार के बारे में बता रहे है. हरियाणा प्रदेश में अनेक उपन्यासकारों ने अपनी मनोहारी रचनाओं से हरियाणा के साहित्य को समृद्ध किया. कुछ प्रमुख उपन्यासकार तथा उसकी रचनाओं का विवरण निम्न है-
उपन्यासकार | उपन्यास |
मधुकान्त | गाँव की और |
कृष्ण बाछल | अमानत एक शहीद को |
हेमराज निर्गम | बसंत फिर आएगा, टूटते बन्धन, प्रतीक्षा, टराशे हुए पत्थर, मुझे भूल-जाना, लाल बहादुर जाल व मुक्ति सिप का मोती, तराशे हुए पत्थर, मुझे भूल-जाना |
मोहन चोपड़ा | ये नए लोग, बाहें, नीहड़ के आगे, सुबह से पहले, टूटा हुआ आदमी, एक छाया |
डाॅ. शशि भूषण सिंहल | अपने-पराए तथा जानी-अनजानी राहें |
कृष्ण मदहोश | अन्धा सफर |
राजकुमार निजात | साए अपने-अपने |
अभिमन्यु अनन्त | लाल पसीना |
अमृतलाल मदान | लाल धूप |
रमेशचन्द्र | महेंदी रचे हाथ |
उर्मि कृष्ण | वन और पगडण्डीयां |
जयनारायण कौशिक | मति का मोल व बूढी सुहागिन |
हरियाणा राज्य का साहित्य सूफी व संस्कृत
उपन्यासकारों के साथ-साथ अनेक ऐसे हिंदी साहित्यकारों का नाम गणनीय है, जिन्होंने हरियाणवी साहित्य को समृद्ध किया. कुछ विशेष हिंदी साहित्यकारों का वर्णन उसकी रचनाओं के साथ वर्णित किया जा रहा है.
दंत कवि | बारहखड़ी |
माणिक्य राज | अमरसेन चरित्र |
नेमीचन्द्र | त्रिलोक दर्पण |
भगवती | सीतासेतु |
बालमुकुन्द | तारा, तुलसी, सुधाकर, अधखिला, फूल, अश्रमति, हिन्दी बाशा की भूमिका |
गुलाब सिंह | भवर सामृत माक्ष पानी तथा प्रबोध चन्द्रोदय |
संतोष सिंह | रामकोश, श्री गुरुनानक प्रकाश, गरव गजनी, वाल्मीकि रामायण, आत्म पुराण, गुरू प्रताप सूरज |
ईशदास | अंगद पैर, भरत मिलाप व सत्यवती कथा |
सम्राट हर्षवर्द्धन | प्रियदर्शिका, रत्नावली, नागानन्द |
गरुइध्वज | धर्म ध्वज |
बाणभट्ट | चण्डी शतक, पार्वती परिणाम हर्षचरित, कादम्बरी |
माधव प्रसाद मिश्र | माधव मिश्र निबन्धा वली |
रामप्रसाद | स्वदेशी दर्शन |
ब्रजलाल सेंधी | निम्बार्क सम्प्रदाय प्रकाश |
शम्भु दयाल | रुक्मणी मंगल |
हरद्वारी लाल | सारस्वत |
रामचन्द्र | कुरुक्षेत्र म्हात्म्यम |
श्रीधर | चन्द्रमा, शांतिनाथ, पार्श्वनाथ, वर्द्धमान महावीर |
ठाकुर फेरु | वस्तुसार तथा रत्न परीक्षा |
मनभावन | वृज विनोद |
निश्चलदास | विचार सागर, वृति प्रभाकर युक्ति प्रकाश |
बुधराम | संतोष जयतिलक, नेभिनाथ वसन्तु, नेमिश्वर का बारहमासा, टझना गीता |
हरियाणा के प्रसिद्ध साहित्यकारों को उनकी प्रतिभा-प्रदर्शन हेतु विभिन्न प्रकार के पुरुस्कारों ने नवाजा गया. इन पुरस्कारों में भिन्न-भिन्न राशि, सम्मान-पत्र आदि सम्मिलित होते है. साहित्यकारों को दिए गए पुरस्कारों का वर्णन निम्न है-
हरियाणा के पहले सफी संत शेख मुहम्मद तुर्क थे, जिन्होंने हरियाणवी समाज व साहित्य में सूफीवाद का मिठास घोला।
राजा रामशास्त्री जी ने ही सूफी संत हजरत खैरूशाह की अनमोल रचना ‘बारहमासा’ की खोज की थी।
सूफी संत शाह गलाम जिलानी रोहतकी की चौपाइयां अपने समय में काफी प्रसिद्ध हई थीं।
‘अकायदे-आजम’ हो ‘हादी-ए-हरियाणा’ के नाम से प्रसिद्ध शाह मुहम्मद रमजान शहीद की रचना है। इसे हरियाणा की सभी श्रेष्ठ रचनाओं में से एक माना जाता है।
शाह मुहम्मद रमजान शहीद को ‘हिन्दी-ए-हरियाणा’ के नाम से भी जाना जाता है।
साहित्यकार | संस्कृत साहित्य |
महर्षि वेदव्यास | महाभारत, गीता, पुराण। |
सत्यमेव वशिष्ठ | सत्यभाषयम,सत्यागृहनीति काव्यम्, विष्णुसहस्रानाम व नाड़ीतत्त्वदर्शनम्। |
आचार्य भगवान देव | महाभाव्यम्, नारायण स्वामिनीचरित्रम्, छन्द शास्त्रम्, काव्यालंकार सूत्रादि, कारिका प्रकाश, गुरुकल शतकम,दयानन्द लहरी, विरजानन्द चरित्रम्, ब्रह्मचर्यामृतम् व ब्रह्मचर्यशतकम्। |
स्वामी हरिदास | दादुरामोदय। |
पं.माधवाचार्यशास्त्री | कबीर चरित्रम्। |
पं.हरिपुण्य न्याय रत्न | चित्रबोधिनी। |
पं. विद्याधर शास्त्री | विवाह पद्धति, वास्तुशान्ति पद्धति, शिक्षान्यास पद्धति, समाप्रिभु, उपनयन पद्धति, श्राद्धसार, देवचयाज्ञिक पद्धति, सुलभ सूत्रवृत्ति व काल्यायन श्रोत सूत्रवृत्ति। |
पं. विद्यानिधि | श्री भक्त फूल सिंह चरित्रम्, संक्षिप्ते रामायण महाभारते, महर्षि दयानन्द, व्यवहार भानु, ऋग्वेद काव्य तत्त्वानि व मैत्रीवणीसंहितोक्ता सूक्तिसंग्रह। |
पं.जयराम शास्त्री | जवाहर बसंत साम्राज्य। |
महाकवि मयूर | मयूराष्टक व सूर्यशतक। |
पं. छज्जुराम शास्त्री | संस्कृत साहित्य, कुरुक्षेत्राष्टकम,दुर्भाभ्युदयानानाकट्म, सुल्तान चरित्रम्। |
सीमारात शास्त्री | साहित्यमोपदेश्य । |
साहित्यकार | जैन साहित्य |
भगवती दास | चतुर बनजारा, मनक रहरास, अनेकों अर्थ माला, सीता सुत, जोगीरासा, मधु बिन्धक चौपाई,टंझणा रास व मृणांककलेरवा चरित। |
बनारसी दास | नवरास रचा अर्द्ध कथानाक, नाटक समयसार, बनारसी विलास, नामा माला, मोह विवेक युद्ध। |
विजयानन्द सूरि | नवतत्त्व,आत्म बावनी,रत्नावली, जैन तत्त्वादर्श व अज्ञात तिथि भास्कर। |
पुष्पदंत | कोश ग्रन्थ,जसहर चरिउव तिसट्टिय महापुरिस गुणालंकर। |
मालदेव | देवदत्त चौपाई, विरांगत चौपाई, भोज प्रबन्ध,स्थूलभद्र फागु, पुरन्दर चौपाई वसुर सुन्दरी चौपाई। |
बूचराज उर्फ बल्ह | फुटकर बसंत, नेमीश्वर बारहमासा, नेमिनाथ वसन्तु, संतोष जयतिलक,चेतन पुदृगल ढाल, मयण जसू व टंझणा गीत। |
श्रीधर अपरवाल | पासणाह चरिउ,सुकमाल चरिउए भविसयत चरिउव आमेर शास्त्र भण्डार। |
जगतराय | सभ्यकत्य कौमुदी,आगम विलास व पद्मनन्दी पत्र विशन्तिका। |
सुन्दरदास | सुन्दर शृंगार, सुन्दर विलास, सुन्दर सतसई, पाखण्ड पचासीका व धर्म सहेली। |
रूपचन्द्र पाण्डेय | मंगलगीत, गीत परमार्थी, रूपचन्द्र शतक व परमार्थी शतक। |
आनन्दधन | आन्नदधन बहोत्तरी। |
गोवर्द्धन दास | शकुन विचार। |
धर्मपाल | श्रतु पंचमी रास व आदिनाथ स्तवन । |
आज इस आर्टिकल में हमने आपको हरियाणा राज्य में हिन्दी उपन्यासकार, साहित्यकार एवं साहित्य अकादमी पुरस्कार , HSSC G.K के सवाल और उनके जवाब, हरियाणा सामान्य ज्ञान 2020, हरियाणा का सामान्य ज्ञान 2021, हरियाणा सामान्य ज्ञान Pdf, हरियाणा सामान्य ज्ञान प्रश्न उत्तर 2020, Haryana Gk Previous Year Question Paper, हरियाणा सामान्य ज्ञान Pdf, Haryana GK PDF, Haryana General Knowledge Questions, Haryana GK Que & Ans In Hindi, HSSC GK Sample Papers, Haryana Gk In Hindi Download, Haryana Gk In Hindi Pdf 2020, Haryana Gk Questions के बारे में बताया. अगर आपको इससे जुडी अन्य जानकारी चाहिए तो आप नीचे दिए गए कमेंट बॉक्स में कमेंट कर सकते है.
आज इस आर्टिकल में हम आपको बताएँगे की अपने डॉक्यूमेंट किससे Attest करवाए - List…
निर्देश : (प्र. 1-3) नीचे दिए गये प्रश्नों में, दो कथन S1 व S2 तथा…
1. रतनपुर के कलचुरिशासक पृथ्वी देव प्रथम के सम्बन्ध में निम्नलिखित में से कौन सा…
आज इस आर्टिकल में हम आपको Haryana Group D Important Question Hindi के बारे में…
अगर आपका selection HSSC group D में हुआ है और आपको कौन सा पद और…
आज इस आर्टिकल में हम आपको HSSC Group D Syllabus & Exam Pattern - Haryana…