भगवती पार्वती के पिता का नाम हिमाचल था और उनकी माता का नाम मैनावती था. उन्हीं के नाम पर इस प्रदेश का नाम हिमाचल पड़ गया जो वर्तमान में हिमाचल प्रदेश नामक भारतीय संघ का एक राज्य है.
हिमाचल प्रदेश की स्थापना 25 जनवरी 1971 को हुई थी.
स्थिति- हिमाचल प्रदेश भारत की उत्तरी सीमा पर 30०22’40” और 33०12’40” उत्तरी अक्षांश व 75०45’55” से 79०04’20” पूर्वी देशांतर रेखा के बीच में स्थित है। यह राज्य समुद्र तल से 350 से लेकर 6975 मीटर की ऊंचाई पर स्थित है।
सीमाएं- हिमाचल प्रदेश के उत्तर में जम्मू-कश्मीर पश्चिम एवं दक्षिण पश्चिम में पंजाब, दक्षिण में हरियाणा दक्षिण में पूर्व में उत्तराखंड तथा पूर्व में चीन (तिब्बत) है।
क्षेत्रफल- 55,673 वर्ग किलोमीटर
4
3
12*
सब डिवीजन -117*
शहर-59*
गांव- 20,690*
68 (एक सदस्य विधानमंडल)
चार
3
18 राज्य के रूप में उदय हुआ था
बर्फानी तेंदुआ
जुजुराना
गुलाबी बुरांस
देवदार
15 अप्रैल
शिमला में
हिंदू- 88.77%, पंजाबी-5.38%, किन्नौरी – 1.23%,अन्य- 4.17%
रेल मार्ग, सड़क मार्ग व वायु मार्ग।
37,033 वर्ग किलोमीटर
66.52%
68,64,602
34,81,873
33,82,729
972 (प्रति 1000 पुरुषों पर महिलाओं की संख्या)
123 व्यक्ति प्रति वर्ग किलोमीटर
89.5%
75.9%
12.81%
17.87%
82,611 रूपये
रावी, बुधीला, टुंडाहल, बलजेदी साधे,और सियूल,सतलज,लवीति, रोपा व तैती,चंद्र और भागा, व्यास, पार्वती, स्पिन, मलाना, यमुना, गिरी।
ग्रीष्मकाल, वर्षकाल, शीतकाल।
निम्न पहाड़ी मिट्टी क्षेत्र, मध्य पहाड़ी मिट्टी क्षेत्र, उच्च पहाडी मिट्टी क्षेत्र, पर्वतीय मिट्टी क्षेत्र, शुष्क पहाडी मिट्टी क्षेत्र।
साल वन, चीड़ वन, मिश्रित वन, हिमालय शीतोष्ण वन, हिम शैलीय और उप शैलीय वन।
कोयला, जिप्सम, पायराइट, मैगनीज, लाइम स्टोन, लोहा-अयस्क, कॉपर (तांबा), कोबाल्ट, निकिल, सिल्वर (चांदी), माइका, नमक, क्वार्टजाइट, स्लेट, यूरेनियम, प्राकृतिक गैस मिलने के संकेत मिले हैं।
गेहूं, चावल, जौं, मक्का, गन्ना, चना, अरहर, आलू, अदरक, चकुंदर, मशहूर, सरसों, तोरिया, तारामीरा, गोथी, मिर्च, टमाटर, बिंस, अंजीर व तरबूज आदि।
लीची, आम, अमरूद, आलू, आलू बुखारा, खूबानी , नाशपति, अनार, तेंदु, अखरोट, चेरी अंगूर, चिलगोजा, अंजीर व तरबूज आदि।
भाखड़ा बांध परियोजना, पोंग बांध परियोजना, चमेरा हाइडिल परियोजना, विनवा हाइडिल परियोजना, बानवी परियोजना, बनेर परियोजना, पार्वती परियोजना, संजय विद्युत परियोजना या भामा परियोजना, कडछम हाइडील परियोजना, व्यास सतलज लिंक परियोजना, गज परियोजना, धमबाड़ी सुंडा परियोजना, रोंग टोंग हाइडिल परियोजना, कोल डेम परियोजना, वास्पा हाइडिल परियोजना।
आलम हाइडिल परियोजना, (25मेगा वाट), मलाण नाला हाइडिल परियोजना , ( कुल्लू 50 मेगा वाट), न्योगाल हाइडिल परियोजना, (कांगड़ा-6 मेगावाट)
परवानु, बरोटीवाला, मेहंतपुर, पांवटा साहब, शामशी, नगर, कोटा, बागवान, बिलासपुर, रेकांग, पेयों और संसारपुर टेरा, सोलन, धरमपुर, कांगड़ा, ज्वाली, और देहरा गोपीपुर आदि।
डल, कॉवेरी, (कांगड़ा), सरकुंडरम दर्शहर (कुल्लू), नाको (किन्नौर), खजियार, लंमा, मणि महेश, महाकाली (चंबा) मरवाह, पाराशर, रिवाल्सर व कमरूनाग (मंडी), चंद्रनाहन, युनामतसो (शिमला), रोहड एक चंद्रताल , सूरजताल, ढेर कट छोहां, रेणुका झील, नाहन (जिला सिरमोर)।
पार्वती हिमनद (जिला कुल्लू)
बड़ा शिगड़ी हिमनदी (जिला लाहौल)
मियार हिमनदी (लाहौल)
मुल्की हिमनदी (लाहौल)
दुधोन हिमनद (कुल्लू)
प्रथम
दयोली जिला (बिलासपुर में)
28
18
9
11
11
कार्तिकेय, बजौर, वैष्णो देवी, भूतनाथ, हिडिंबा देवी (कुल्लू) ज्वालामुखी, ब्रजेश्वरी, मनोलियक, बैजनाथ, त्रिलोकपुर (कांगड़ा), लक्षणादेवी शक्ति देवी, मणि महेश, गणेश नरसिंहजी, लक्ष्मी नारायण, मुकुला देवी, भीमा काली, बाबा बालकनाथ, महेश्वर, तारा देवी, हाटा कोटी, जाखू मंदिर, कामना देवी, त्रिपुर सुंदरी, काली बाँड़ी, ढिंगू माता, चामुंडा आदि।
तातापानी, जाखू, फागू तारा देवी, नाल देहरा, बुशहैर, सरहान, रामपुर , नारकंडा (शिमला), मणिकर्ण, बिजली महादेव, मुत्तुर नगर, विशिष्ट मनाली, हडिंबा देवी, सोलांग घाटी, रोहतांग दर्रा (कुल्लू), चामुंडा, ज्वालामुखी, चिनमया तपोवन, मसरुर, सुजान्सुर, टिहरा, पालमपुर, भूरी सिंह संग्रहालय, चौगान, बनीखेत, डलहौजी, मणि महेश, पांगी घाटी खजियार, (चंबा) जोगिंद्र नगर (मंडी), परवानु, कलौली, बरोग (सोलन) केलांग, उदयपुर, त्रिलोकीनाथ, सुकेती, त्रिलोकपुर, धौलाकुआं, पोंटा साहिब, किला लोहागढ़, रेणुका, (सिरमौर हिल) संपग्ला, कामरू, सुगरा, कल्या, रिकांगपिओ (किन्नौर)।
बिशप कॉटन स्कूल शिमला | आई.सी.एस.ई |
आर्मी पब्लिक स्कूल टकराई | सी.बी.एस.ई. |
चायल मिलिट्री स्कूल, चायल | सी.बी.एस.ई. |
डलहौजी पब्लिक स्कूल डलहौजी | सी.बी.एस.ई. |
सैनिक स्कूल सुजानपुर | सी.बी.एस.ई. |
दि लॉरेंस स्कूल सनावर | सी.बी.एस.ई. |
द सेक्रेड हार्ट कॉन्वेंट डलहौजी | सी.आई.एस.सी.ई. |
प्रादेशिक इंजीनियरिंग कॉलेज – हमीरपुर
जिला सरकारी पुस्तकालय- चंबा
जिला सरकारी पुस्तकालय- कुल्लू
जिला सरकारी पुस्तकालय – हमीरपुर
जिला सरकारी पुस्तकालय – कैलाश
1992 (मार्च 2010 तक)
फागली, हालड़ा, गोत्सी या गोचि, लोसर, फुलाईच शाद, भदपुर या पूर भडोजी और भुंडा काहकी ,वैशाखी या बिशु, लौहणी या माधी , भारथ, सैर, छींज, मघ नौण, खैपा, इसके अलावा रामनवमी, श्रीकृष्ण जन्माष्टमी, दीपावली, होली, नवरात्रि, शिवरात्रि, रक्षाबंधन, नागपंचमी, बसंत पंचमी आदि
काहिका मेला (कुल्लू व मंडी), होली मेला सुजानपुर (कांगड़ा), बिलासपुर का नलवाड़ी मेला, सुंदरगढ़ का नलवाड़ी मेला (बिलासपुर जिले में), लंबी मेला (शिमला), पिंजर मेला (चंबा में), कुल्लू का दशहरा मेला (कुल्लू), शिवरात्रि मेला (मंडी), चिंतापूर्णी मेला (ऊना) बृजेश्वरी मेला (कांगड़ा), मार्कंडे मेला (बिलासपुर), रिवाल्सर मेला (मंडी), दमोट सिद्ध मेला (हमीरपुर), बाबा बड़ा भाग सिंह मेला (ऊना)।
बोलियां/भाषाएं | जिला |
कहलुरी | बिलासपुर |
मंडीयाली | मंडी |
कांगड़ी | कांगड़ा, हमीरपुर, ऊना, नूरपूरी, शिमला की कड़ी |
किन्नौरी | किन्नौर |
चंबा | चंबा |
सिरमौरी गिरीपारी | सिरमौर |
महासुवी (क्योंथली) | सोलन |
लाहौली तथा स्पीति | लाहौल स्पीति |
डॉ. यशवंत सिंह परमार
श्री एंन.सी. मेहता (आई.सी.एस.)
श्री एस. चक्रवर्ती
आचार्य देवव्रत
मंसूर अहमद
बृज बिहारी लाल बुटेल
जगत सिंह नेगी
सुंदर सिंह वर्मा
संजय कुमार
आज इस आर्टिकल में हम आपको बताएँगे की अपने डॉक्यूमेंट किससे Attest करवाए - List…
निर्देश : (प्र. 1-3) नीचे दिए गये प्रश्नों में, दो कथन S1 व S2 तथा…
1. रतनपुर के कलचुरिशासक पृथ्वी देव प्रथम के सम्बन्ध में निम्नलिखित में से कौन सा…
आज इस आर्टिकल में हम आपको Haryana Group D Important Question Hindi के बारे में…
अगर आपका selection HSSC group D में हुआ है और आपको कौन सा पद और…
आज इस आर्टिकल में हम आपको HSSC Group D Syllabus & Exam Pattern - Haryana…